Jednolity paszport europejski na świadczenie usług inwestycyjnych

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) przewiduje szereg swobód, stanowiących podstawę dla funkcjonowania rynku wewnętrznego UE.

Swobodami tymi są m.in. swoboda świadczenia usług (freedom of services), swoboda przepływu kapitału oraz swoboda prowadzenia działalności gospodarczej (freedom of establishment). Z faktu istnienia powyższych swobód wynika zasada jednolitego paszportu europejskiego (pojedynczej licencji) dla firm inwestycyjnych. W praktyce pozwala ona firmom inwestycyjnym, które uzyskały licencję/zezwolenie na prowadzenie działalności w jednym kraju członkowskim UE, na prowadzenie tej działalności również w innym państwie członkowskim, bez potrzeby uzyskiwania licencji organu nadzoru państwa goszczącego. Właściwe przepisy stanowiąc, że państwa członkowskie nie mogą nakładać jakichkolwiek dodatkowych wymagań na taką firmę inwestycyjną, przewidują jedynie obowiązek przeprowadzenia procedury notyfikacyjnej przed rozpoczęciem przez nią działalności.

W ramach swojej działalności firmy inwestycyjne mogą, zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r., prowadzić działalność inwestycyjną, świadczyć usługi inwestycyjne oraz usługi dodatkowe.

Do powyższego katalogu zalicza się m.in.:

• przyjmowanie i przekazywanie zleceń w odniesieniu do jednego lub większej liczby określonych dyrektywą instrumentów finansowych,
• wykonywanie zleceń na rachunek klientów,
• zawieranie transakcji na własny rachunek,
• zarządzanie portfelem,
• doradztwo inwestycyjne,
• gwarantowanie emisji instrumentów finansowych lub subemisja instrumentów finansowych,
• prowadzenie MTF i OTF.

Przepisy ww. dyrektywy, przewidują, że w ramach zasady jednolitego paszportu europejskiego firmy inwestycyjne mogą prowadzić działalność w dwojaki sposób:

1.  przez utworzenie oddziału na terytorium innego państwa członkowskiego;
2.  na zasadzie transgranicznego świadczenia usług, bez konieczności otwierania oddziału, w tym za pośrednictwem agenta przebywającego w państwie goszczącym lub innym państwie członkowskim.

Prowadzenie działalności, niezależnie od sposobu jej wykonywania, może przy tym odbywać się jedynie w zakresie czynności objętych zezwoleniem/licencją uzyskaną w państwie macierzystym. W obu przypadkach konieczne jest jednak przeprowadzenie procedury notyfikacyjnej wobec organu sprawującego nadzór nad firmą inwestycyjną. Procedura ta wygląda odmiennie w odniesieniu do obu sposobów prowadzenia działalności w innym państwie członkowskim.

W przypadku, w którym firma inwestycyjna chce prowadzić działalność na terytorium innego państwa członkowskiego w formie oddziału lub skorzystać z usług agenta mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, w którym ta firma nie utworzyła oddziału, obowiązana jest w swoim zgłoszeniu zawrzeć informacje dotyczące:

• państw członkowskich, na których terytorium zamierza utworzyć oddział lub państw członkowskich, gdzie siedzibę mają agenci z których usług planuje skorzystać,
• programu działania określającego między innymi zakres oferowanych usług (działalności inwestycyjnej, usług inwestycyjnych, usług dodatkowych),
• opisu struktury organizacyjnej planowanego przedsięwzięcia,
• informacji w jaki sposób agenci zostaną włączeni do struktury korporacyjnej firmy inwestycyjnej,
• adresu firmy w przyjmującym państwie członkowskim
• nazwisk osób odpowiedzialnych za zarządzanie oddziałem lub agenta.

Organ nadzorczy zaś w ciągu trzech miesięcy od otrzymania wszystkich informacji przekazuje je właściwemu organowi przyjmującego państwa członkowskiego wraz z informacją dotyczącą akredytowanego systemu rekompensat, którego firma inwestycyjna jest członkiem. Od momentu przekazania tych informacji firma może prowadzić działalność inwestycyjną na terenie państwa trzeciego. Należy jednak zaznaczyć, że organ nadzorczy państwa macierzystego, w ramach uznania administracyjnego, ma prawo do odmowy przekazania ww. informacji. Przyczyny swojej decyzji w takiej sytuacji przekazuje firmie inwestycyjnej w ciągu trzech miesięcy od dnia dokonania zgłoszenia.

W przypadku utworzenia oddziału na terenie innego państwa członkowskiego, państwo to przyjmuje odpowiedzialność za zapewnienie, aby usługi świadczone przez ten oddział na jego terytorium były zgodne z warunkami przewidzianymi przez prawo unijne oraz prawo krajowe. W tym zakresie organ nadzoru państwa trzeciego przejmuje obowiązki organu nadzoru państwa, w którym firma inwestycyjna uzyskała zezwolenie/licencję. W związku z tym prawo krajowe może przyznawać takiej instytucji dodatkowe kompetencje kontrolne względem firmy inwestycyjnej.

Co do zasady poza nadzorem organu państwa przyjmującego pozostaje firma inwestycyjna, która prowadzi działalności na zasadzie świadczenia usług transgranicznych bez utworzenia w państwie trzecim swojego oddziału. W tej sytuacji nadzór jest w pełni sprawowany przez organy państwa macierzystego (zasada home country supervision). W przypadku wyboru takiej formy działania i świadczenia usług inwestycyjnych każda firma inwestycyjna powinna przekazać właściwym organom nadzorczym swojego macierzystego państwa członkowskiego informacje dotyczące:

• państwa członkowskiego, w którym zamierza prowadzić działalność,
• programu działania określającego w szczególności zakres oferowanych usług wraz z informacją czy zamierza to robić za pośrednictwem agentów mających siedziby w jej macierzystym państwie członkowskim
• w przypadku gdy firma inwestycyjna zamierza korzystać z usług agentów, powinna ona przekazać dane identyfikujące tych agentów.

Organ państwa macierzystego zaś w ciągu miesiąca przekazuje te informacje właściwemu organowi przyjmującego państwa członkowskiego. Firma inwestycyjna może wtedy rozpocząć świadczenie danych usług inwestycyjnych lub prowadzenie działalności inwestycyjnej w przyjmującym państwie członkowskim.

Dyrektywa 2014/65/UE w przypadku prowadzenia działalności na zasadzie transgranicznego świadczenia usług (bez utworzenia oddziału) nie przewiduje możliwości odmowy przekazania informacji przez organ państwa macierzystego do państwa trzeciego. Należy jednak zauważyć, że kwestia ta może być uregulowana odmiennie w prawie krajowym. Taka sytuacja ma miejsce w Polsce, gdzie rodzimy ustawodawca przyznał Komisji Nadzoru Finansowego możliwość wyrażenia sprzeciwu zarówno w przypadku złożenia zgłoszenia przez dom maklerski, który planuje otwarcie oddziału w państwie trzecim, jak i dom maklerski, który zamierza prowadzić działalność na zasadzie transgranicznego świadczenia usług.

Podsumowując, zasada jednolitego paszportu europejskiego (pojedynczej licencji), pozwala na realizację uprawnień wynikających ze swobód rynku wewnętrznego UE,  zagwarantowanych przez TFUE. Wszelkie instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń czy firmy inwestycyjne posiadające zezwolenie/licencje na prowadzenie określonej działalności bądź świadczenie określonych usług w swoim państwie macierzystym, są uprawnione do transgranicznego świadczenia usług w takim samym zakresie również na terytorium pozostałych państw członkowskich oraz tworzenia tam oddziałów w takim zakresie jak w państwie pochodzenia.

Zespół Kancelarii Prawnej Osiński i Georgiades sp.k. z przyjemnością odpowie na wszystkie pytania dotyczące paszportu europejskiego na świadczenie usług inwestycyjnych.

Zapraszamy do kontaktu na adres mailowy: pawel.osinski@oglegal.pl lub natalia.zynwala@oglegal.pl

Zespół Kancelarii Prawnej Osiński i Georgiades